Definitieve versie, 15 oktober 2018, 22:00 uur

Er zijn in mijn leven genoeg dingen gebeurd die geen schoonheidsprijs verdienen. Ik heb verkeerde beslissingen genomen, fouten gemaakt, blunders begaan. Voor mijn oude omgeving gaat dat niet op. Zij hebben aanzienlijk minder fouten gemaakt dan ik. Dat staat vast. Wie niets doet kan geen fouten maken. Als je je nergens mee bemoeit en alle beslissingen aan een ander overlaat, dan blijft je eigen reputatie smetteloos.

De beste stuurlui staan niet aan wal, de beste stuurlui zitten in de kajuit te klaverjassen, en komen daar pas uit als jij een stuurfout hebt gemaakt. Dan onderbreken ze hun drukke bezigheden om je uitgebreid op je donder te geven. Vervolgens trekken ze zich weer terug om, onder het genot van een welverdiende peuk, vol overgave verder te kaarten, tot het volgende foutje zich voordoet.

Zo heb ik ongeveer mijn hele werkzame leven doorgebracht in de stuurhut, in volstrekte eenzaamheid zoekend naar de juiste route. Achteraf gezien was dat maar goed ook. Zolang ik eenzaam aan het roer stond leverde de koers een pittige winst op. Dat veranderde toen ze aan het muiten sloegen en ik uit de stuurhut werd verjaagd. Daarna liep het schip binnen een paar jaar op de klippen. Sturen, koers houden, de ontwikkelingen niet vòlgen maar vóór blijven bleek een stuk lastiger dan klaverjassen en foeteren.

Zou ik die tijd, achteraf gezien, liever niet hebben meegemaakt? Ik heb tenslotte niets, maar dan ook helemaal niets positiefs aan die tijd overgehouden.

Privé hebben mijn ex en ik nog wel leuke dingen gedaan, en zelfs genoten. Maar nooit echt samen, we hadden altijd anderen nodig. Dat was goed te merken ná de verhuizing naar De Landerijen; we vielen allebei ruggelings in het legendarische lege nest. Ook zonder Coby zou de relatie die verhuizing niet lang hebben overleefd. Coby heeft ons huwelijk niet kapot gemaakt. Ons huwelijk was aan alle kanten al gerafeld en broos, en daarom was er ruimte voor een andere vrouw voor mij, of een andere man voor mijn ex. Ook mijn ex heeft dat kort na de breuk tegenover mij toegegeven, ook al ontkende ze dat al heel snel daarna weer, waarschijnlijk omdat het niet in de PR campagne paste.

Het lot gunde mij een andere vrouw, en wàt voor één.

Die tijd vóór Coby heeft natuurlijk mooie momenten opgeleverd; anders hadden we het niet 31 jaar lang samen volgehouden. Die onvergetelijke treinreis bijvoorbeeld met de Trans-Mongolië Express; in omgekeerde richting van Peking naar Moskou, en dat laatste stukje van Moskou naar Lelystad dan ook maar per trein. Als je iets doet, moet je het goed doen. Narrow boat varen in Engeland was ook fijn; op het Grand Union Canal, de Avon Ring, Leeds and Liverpool Canal, en het Llangollen Canal, met het Pontcysyllte Aquaduct, dat niet meer is dan een soort goot op 42 meter hoogte, 10 cm breder dan de boot, met aan één kant een voetpad. Aan de andere kant is niet meer dan een stalen plaat die je vanuit de boot niet ziet omdat hij lager is dan de boot. Aan die kant heb je dus het gevoel dat je door de lucht vaart. Concerten met mijn dochters waren ook altijd leuk. Metallica, Guns ‘n’ Roses, AC/DC, Lenny Kravitz, Monsters of Rock etc. Er zijn genoeg leuke momenten op te noemen.

Mijn zakelijke leven is een heel ander verhaal. Het vak was mooi, uitdagend door de voortdurende veranderingen in de techniek. Van boekdruk naar offset, van handzetwerk via machinezetwerk naar fotografische zetmachines. Uiteindelijk begon in 1985 dankzij Apple, met wat toen nog DTP werd genoemd, het digitale tijdperk. Dat was, wat werk betreft, de mooiste periode. Uitzoeken welke software het meest geschikt was, voor opmaak en fotobewerking, welke bestandsformaten het beste resultaat gaven, lettertypes, die toen nog onbetaalbaar waren. Later op jacht naar de beste belichter die ook nog eens binnen het budget moest passen, vervolgens scanners zoeken en integreren, OPI systemen uitproberen, kopen en integreren, daarna impositiesoftware, netwerken, computers ontwerpen en assembleren voor specifieke taken. Ik genoot, vooral ‘s nachts want dan was het pand leeg en kon ik ongestoord werken, zonder de malle praatjes en zonder telefoontjes.

Maar waarom heb ik in vredesnaam dàt stel daar voor om me heen verzameld? Zonder dat stel had het allemaal veel makkelijker kunnen verlopen. Ik had, durf ik te wedden, nu nog steeds een bloeiend bedrijf gehad. Omgekeerd kun je je afvragen wat dat stel zonder mij had moeten beginnen. Helemaal niets, want zonder mij zou het opperhoofd al in 1980 weer als lasser hebben moeten solliciteren. Zonder opperhoofd waren zijn kinderen ook nooit in beeld gekomen, en zou ik dus een regulier bedrijf hebben gehad met personeel dat, zoals gebruikelijk, gewoon naar de baas had moeten luisteren.

Wie daaraan twijfelt, moet maar eens met mijn ex herinneringen ophalen aan dat tijdperk. Een concrete tegenspraak krijgt zelfs zij niet bij elkaar verzonnen, dus blijven er maar twee mogelijke reacties over: ze geeft me gelijk, of verschuilt zich traditiegetrouw achter die bekende en zo irritante dooddoeners als “dat herinner ik me anders”. Mij gelijk geven zou haar in een lastige situatie brengen, dus zet ik mijn geld op de zoveelste dooddoener.

Mijn vorige leven was dus een mix van leuke en onleuke gebeurtenissen, goede en foute keuzes, vallen en opstaan. Mooie herinneringen, en minder mooie herinneringen. Die mooie herinneringen had ik graag willen koesteren. Het liefst zelfs samen met mijn ex, niet meer als partners maar gewoon als vrienden. Waarom niet? Ik heb ook mijn uiterste best gedaan om de scheiding in harmonie af te werken, om de pijn voor haar te verzachten, om haar een zo goed mogelijk leven te bezorgen. Ook dat zou een leuk onderwerp zijn voor een indringend gesprek. Misschien krijgt ze door een mirakel een aanval van oprechtheid. Wonderen gebeuren soms, al is het niet vaak.

Helaas kwamen toen de familiestieren wel even orde op zaken stellen, waarbij ze de hele, met gemengde herinneringen gevulde porseleinkast aan flarden hebben getrapt. Waarmee mijn hele leven vanaf ruwweg 1971 tot 2002 waardeloos is geworden. 31 Jaren met terugwerkende kracht verwoest. Al die herinneringen stellen niets meer voor. Nep, geen kunst maar kitsch. Een deel van die herinneringen heb ik weg geflikkerd, de rest heb ik in een doos gepropt en aan mijn ex gestuurd. Alleen neutrale foto’s, daar heb ik er een paar van bewaard.

Maar zou ik dat leven opnieuw, maar dan aangepast, willen doormaken? Zou ik het ongedaan willen maken? Zou ik iemand anders willen zijn?

Ik ben dolblij dat ik Coby heb mogen meemaken, hoe kort dat ook maar heeft mogen duren. Ik weet nu wat echte, brandende liefde is. Daardoor weet ik helaas ook wat echte brandende pijn is. Maar het één gaat blijkbaar niet zonder het ander. Voor kostbaarheden moet je altijd een hoge prijs betalen.

Ik ben gelukkig, zij het met altijd gevulde traanbuizen. Als ik die prachtige periode met Coby even wegdenk, en mijn leven nú vergelijk met mijn leven vóór 2002, dan ben ik zelfs nu nog vele malen gelukkiger dan toen. Toen was ik níet alleen, maar wèl eenzaam. Nu ben ik wèl alleen, maar absoluut níet eenzaam. Als ik mijn huidige vriendenkring vergelijk met die van toen. Mijn huidige vriendenkring staat altijd klaar om ongevraagd hulp te bieden. Dat gebeurde bijvoorbeeld toen Coby ziek was, toen ik vorig jaar tijdelijk minder valide was, en nu weer bij mijn verhuizing. Dat heb ik nooit eerder meegemaakt. De enige die vroeger altijd voor iedereen klaar stond, was ik zelf.
En als hulp niet nodig is, dan gaan we gezellig doen, dan wordt er gepraat; net als vroeger aan de eettafel, of tijdens een wandeling door een willekeurige stad. Heerlijk, slenteren en babbelen over wat je onderweg ziet of wat er in je opkomt, mensen, gevels, onze hypocriete houding over beesten, rashonden, grote grazers, eten, milieu.

Om dit leven, en mijn leven met Coby, te bereiken was de hele voorgeschiedenis, inclusief alle narigheid, nodig. Als ik vroeger één keer een andere beslissing had genomen, dan zou mijn hele leven anders zijn verlopen en had ik Coby nooit gehad, en had ik nu niet in Swifterbant gewoond en had ik deze vriendenkring niet gehad. Het was de zure appel, waar ik doorheen moest bijten. Zo moet ik het nu maar zien. Maar het was een enorme appel, en een wrange.

Mijn gemiste kansen bestaan niet uit rijkdom die ik had kunnen verwerven als ik in mijn jeugd gieriger was geweest, of als ik een andere carrière had gekozen, of als ik aandelen had gekocht. Natuurlijk had ik graag iets meer geld gehad dan nu, maar ook voor meer geld had ik andere beslissingen moeten nemen en zou, helemaal volgens de chaostheorie van Lorenz, mijn hele leven anders zijn verlopen.

Mijn gemiste kansen liggen dan ook op een heel ander terrein. Of op andere terreinen, want waarschijnlijk komen er in de toekomst meer van dit soort geestelijke aberraties boven drijven.

Ik ben gek op geschiedenis. Niet op jaartallen en individuen, maar op de grote lijnen, de ontwikkelingen van het leven, de grote gebeurtenissen, de eeuwige en bloedige strijd tussen gelovigen die menen hun Schepper een plezier te doen  door anderen met een nèt iets andere uitleg van die zelfde Schepper op een zo gruwelijk mogelijke manier af te slachten. Hoe leefden de mensen vroeger? Wat hebben ze allemaal meegemaakt? Wat was het doel van al die veroveringstochten waarmee de historie zo rijk is gelardeerd? En wat waren de gevolgen daarvan?

Dat was één van de spaarzame dingen die mijn ex en ik gemeen hadden. Waar we ook waren, we moesten kerken, musea, slagvelden en andere historische plekken bezoeken. Tempels in China, kastelen in Engeland, kathedralen in Rusland, kerken in Israel en heel West-Europa, invasiestranden in Normandië.

Normandië is bijzonder. In Normandië is in juni 1944 de toekomst van Europa bepaald. Tienduizenden graven zijn daar te vinden, gevuld met de lichamen van mannen die hun leven hebben verloren om ons te bevrijden. Ze hebben hun leven niet gegeven, zoals vaak wordt gezegd; ze zijn er van beroofd. Vermoord voor idealen die we beter geestesziektes zouden kunnen noemen.

Heeft iemand er iets van geleerd? Zijn we genezen van die geestesziektes? Helaas niet. De onverdraagzaamheid die de oorzaak is van al die ellende, wordt alleen maar groter. En niet alleen op leidersniveau, maar in alle lagen van de maatschappij. Meningsverschillen lopen niet meer uit op gesprekken, maar op haat. Praten mag blijkbaar niet meer, schreeuwen, dreigen des te meer. En dat wordt nog aangewakkerd door de media. Met een verslag van een beschaafde conversatie trek je geen klanten, met sensationele ruzies wèl.

De Pieten discussie is ook dit jaar weer een prachtig voorbeeld. Twee onverdraagzame groepen staan lijnrecht met verhitte koppen tegenover elkaar. En de media zijn nooit te beroerd om het vuurtje nog een beetje op te stoken. Zie de affaire Twan Huys. En de aanstichter, mevrouw Jenny Douwes, die in de rechtszaal heel bescheiden vertelt dat ze alleen maar een ludieke actie wilde, loopt direct buiten die zaal, onder luid applaus van haar aanhang, te juichen of ze een oorlog heeft gewonnen. Die wanvertoning op de A7 had ook wel iets weg van een oorlog, en had ook makkelijk doden of zwaargewonden kunnen opleveren. Hoe vaak gebeuren er geen zware kop-staart botsingen bij de staart van een file? Maar dit heilige doel, de kleur van Piet, was het risico op slachtoffers blijkbaar waard, althans in de ogen van Jenny en haar kompanen. Als ik het voor het zeggen had, dan zouden alle fanatieke aanhangers van beide standpunten in de weken vóór 5 december moeten optreden als Pieten. In alle mogelijke uitvoeringen: zwart, bruin, geel, roze, rasta, regenboog, roetveeg, stippels, strepen. Dan mogen de kinderen bepalen welke Piet de leukste is.

Maar ik heb het niet voor het zeggen.

Normandië zou een verplicht bedevaartsoord moeten zijn voor alle Europeanen, een lesje in nederigheid. Vooral de Nederlanders kunnen zo’n lesje gebruiken, met hun eeuwige geklaag over de regering, de politie, het rechtssysteem, het zorgstelsel, het verkeer, het openbaar vervoer. We beseffen niet meer hoe schathemelrijk we zijn. Zeker in vergelijking met die arme stakkers die zo ongelukkig zijn geweest om te worden geboren in landen als India, Burundi, Malawi of één van die tientallen andere landen waar nog dagelijks mensen sterven van honger of door één van die ziektes die wij allang zijn vergeten, of waarvan wij met een pilletje van een paar dubbeltjes verlost  worden.

Die bedevaart naar Normandië heb ik een aantal malen gemaakt, in mijn vorige leven, en ook samen met Coby. Ook nu, terwijl ik er vier keer ben geweest, staat die bedevaart nog steeds op mijn bucket list.

Ik weet waar en hoe de bevrijding van Europa begon. Ik heb de stranden en slagvelden gezien, het wapentuig bekeken in de musea; dank zij Coby kan ik me voorstellen wat de mannen daar voor angsten en pijnen hebben moeten doorstaan.

Ook andere kanten van de zelfde oorlog heb ik bekeken, Westerbork, Bergen-Belsen, Oorlogsmuseum Overloon.

Iedere keer weer krijg ik een brok in mijn keel als ik geconfronteerd word met al die ellende, de zinloze moordpartijen, het verdriet. Naarmate ik ouder word, wordt dat brok groter.

Waar heb ik dan spijt van? Welke kans heb ik laten liggen?
Dat was dat deel van de geschiedenis dat een groot deel van mijn leven binnen handbereik heeft gelegen, zonder dat ik daar ooit bij heb stil gestaan. Ik ben bijna zestig jaar lang omringd geweest met mensen die de oorlog live hebben meegemaakt. Mijn ouders, grootouders, ooms, tantes. Ik weet dat mijn vader heel Nederland doorfietste om eten te kopen bij boeren, ik weet ook dat hij hout stal voor de kachel. Maar verder weet ik nauwelijks iets. Hoe voelden zij zich tijdens de bezetting? Hoe was het dagelijkse leven, werk? Hoe was het om de joden uit de straten te zien vertrekken? Om aangehouden en gecontroleerd te worden door Duitse soldaten? Om mee te maken dat kennissen bij de NSB gingen en dus vijanden werden? Wat heeft mijn oma gevoeld toen haar broer Henri en zijn vrouw Bruintje zich moesten melden en werden afgevoerd naar Westerbork? Wat voelde ze toen ze wanhopige brieven van die broer ontving om hulp en voedsel? Waarom werd alleen Henri opgepakt, en zijn broers en zuster niet? Wat ging er in mijn oma en mijn overgrootouders om tijdens die eindeloze en vruchteloze jacht naar bewijsmateriaal over de afkomst van Henri? Wat voelden ze toen ze het bericht kregen dat Henri en Bruintje vermoord waren in vernietigingskampen, Henri Fuldauer in Auschwitz op 28 januari 1944 en Bruintje Fuldauer-Urbach op 21 mei 1943 in Sobibor?

Hoe weet ik dat allemaal dan als ik daar nooit of in ieder geval niet meer dan vluchtig met mijn oma over heb gesproken? Omdat ik die brieven na het overlijden van mijn ouders heb geërfd, heb gelezen en daarna cadeau heb gedaan aan Westerbork. Maar pas nadat ik ze heb gescand. Ik heb er een boek van gemaakt, dat ik ook heb uitgedeeld in de familie. Ik vraag me af of ooit iemand daar een blik in heeft geworpen. Eerlijk gezegd betwijfel ik dat; ook al is het een deel van de familiegeschiedenis, zoiets wordt al heel gauw de ver van mijn bed show.

Daarover en over nog veel meer had ik achteraf allemaal, moeten vragen en moeten vast leggen. Dit hele weblog had gevuld moeten zijn met de bizarre verhalen van gewone mensen. De verhalen waren er, ik had ze alleen maar moeten opschrijven.

Dat ik dat niet heb gedaan, dáár heb ik spijt van.